Odśnieżanie chodnika - kto odpowiada?
Padający śnieg a w konsekwencji odśnieżanie... wydaje się to dość prozaiczne, jednak jak się okazuje, w sytuacji spornej, również to może powodować zajęcie się sprawą przez Sąd Najwyższy. Warto zapoznać się z poniższym wpisem, szczególnie, że to właśnie teraz jest czas, który wiąże się z przedmiotowym zagadnieniem.
Dlaczego powstał problem prawny?
Padło takie pytanie do Sądu Najwyższego: Czy jednostka samorządu terytorialnego, której organ, zgodnie z art. 19 pkt 1 i 2 w zw. z art. 4 pkt 6 ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1440), jest zarządcą części drogi publicznej przeznaczonej do ruchu pieszych, ponosi odpowiedzialność za szkody spowodowane zdarzeniem, do którego doszło w następstwie niewykonania przez właściciela nieruchomości, obowiązku wynikającego z art. 5 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości w gminach (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 250), uprzątnięcia zanieczyszczeń z chodnika stanowiącego wydzieloną część drogi publicznej służącą dla ruchu pieszego, położoną bezpośrednio przy granicy nieruchomości?
O co więc chodzi?
Generalna zasada jest taka, że to właściciel (ale też posiadacz, użytkownik, dzierżawca lub najemca) nieruchomości jest zobowiązany do uprzątania zanieczyszczeń z chodnika, który znajduje się przy tejże nieruchomości. Chodnik ma stanowić wydzieloną część drogi publicznej służącą dla ruchu pieszego, położoną bezpośrednio przy granicy nieruchomości.
To, że właściciel nieruchomości ma utrzymywać czystość wynika z art. 5 ust. 1 pkt 4) ustawy z dnia 13 września 1996 r.o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Jest to jedne z wielu obowiązków. Przez zanieczyszczenia, które mogą znajdować się na chodniku należy rozumieć m.in. śnieg, lód, błoto pośniegowe, błoto i inne.
Warto jednak pamiętać, że właściciel nie musi sprzątać chodnika, na którym dopuszczone jest parkowanie aut, co szczególnie w Krakowie i innych dużych miastach jest dość często spotykaną sytuacją.
Kto ponosi odpowiedzialność?
Jednak w rzeczywistości jest tak, że to gmina sprawuje nadzór nad tym czy chodnik został prawidłowo uprzątnięty. W sytuacji braku należytego sprawowania nadzoru, to gmina ponosi odpowiedzialność, np. przed osobą, która na śliskim chodniku złamie nogę i rości sobie odszkodowanie. Dzieje się tak, ponieważ nadzór nad realizacją obowiązków określonych w ust. 1-4 sprawuje wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Nadzór w znaczeniu materialnym, rozumianym w doktrynie prawa administracyjnego jest zespół relacji prawnych, które administracja jest upoważniona nawiązywać z podmiotami, które przynajmniej w zakresie tych relacji nie mają statusu podmiotów administracji, oraz które mają być nawiązywane zasadniczo dla odsuwania zagrożeń dla normalnego toku życia zbiorowego, przeciwdziałania ich wystąpieniu oraz usuwania skutków tych zagrożeń,
Jeżeli jednak jest prowadzony nadzór i okaże się, że właściciel nieruchomości nie wywiązuje się ze swojego obowiązku wójt (burmistrz, prezydent miasta) wydaje decyzję nakazującą wykonanie obowiązku. Władze mogą również zlecić swoim służbom tzw. wykonanie zastępcze tego obowiązku – zatem oczyszczenie chodnika, ale na koszt właściciela nieruchomości – powiedziała. Gorzej jest, jeżeli gmina w ogóle nie dokonuje kontroli i nie prowadzi nadzoru.
Do kogo więc ma skierować się osoba, która np. złamie nogę na nieodśnieżonym chodniku? Okazuje się, że do gminy a nie do właściciela nieruchomości. Sąd Najwyższy uchwałą 3 sędziów, z dnia 24.11.2017 r., sygn. III CZP 38/17, stwierdził, że: "Gmina ponosi odpowiedzialność za szkodę wynikającą z nieuprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości w razie nienależytego sprawowania nadzoru nad wykonaniem przez właściciela obowiązku wynikającego z art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (jedn. tekst: Dz. U. z 2017 r., poz. 1289)". Ponadto SN wskazał, że ustawa nie przewiduje odpowiedzialności solidarnej gminy w przypadku szkody powstałej w wyniku nieuprzątnięcia chodnika przez właściciela.
